Uznanie ojcostwa – kiedy badanie staje się konieczne oraz jakie są koszty?

Uznanie ojcostwa to istotna kwestia zarówno z perspektywy prawnej, jak i rodzinnej. W większości przypadków ojcostwo zostaje potwierdzone dobrowolnie, jednak zdarzają się sytuacje, gdy konieczne jest jego sądowe ustalenie. Proces ten ma znaczenie nie tylko dla relacji rodzinnych, ale także dla obowiązków alimentacyjnych, praw dziedziczenia oraz tożsamości dziecka.

W artykule omówimy sytuacje, w których konieczne jest sądowe ustalenie ojcostwa, jakie znaczenie ma ono dla dziedziczenia, kiedy testy na ojcostwo okazują się niezbędne oraz z jakimi kosztami należy się liczyć, decydując się na badania genetyczne.

Uznanie ojcostwa – kiedy sądowe ustalenie ojcostwa jest potrzebne ?

Sądowe ustalenie ojcostwa może być konieczne, gdy mężczyzna nie chce dobrowolnie przyznać, że jest ojcem dziecka, a matka lub pełnoletnie dziecko domaga się tego w drodze postępowania sądowego. Sądowe ustalenie ojcostwa bywa również konieczne, gdy istnieją wątpliwości co do pochodzenia dziecka, a żadna ze stron nie jest pewna faktycznego stanu rzeczy.

Tego rodzaju postępowania są szczególnie istotne w kontekście obowiązku alimentacyjnego oraz praw dziecka do nazwiska, dziedziczenia i relacji rodzinnych. W Polsce, zgodnie z przepisami, dziecko urodzone w małżeństwie automatycznie uznaje męża matki za ojca. Jeśli dziecko przyszło na świat poza małżeństwem, ojcostwo można uznać w urzędzie stanu cywilnego lub na drodze sądowej.

Uznanie ojcostwa – ustalenie ojcostwa a dziedziczenie

Ustalenie ojcostwa ma daleko idące skutki prawne, w tym wpływa na kwestię dziedziczenia. Po uznaniu ojcostwa dziecko nabywa pełne prawa spadkowe po ojcu, nawet jeśli wcześniej nie istniały między nimi bliskie relacje.

W przypadku braku uznania ojcostwa dziecko formalnie nie jest spadkobiercą i nie może rościć sobie praw do majątku ojca. Dlatego w wielu przypadkach ustalenie pokrewieństwa jest niezbędne, aby dziecko mogło skorzystać z przysługujących mu praw spadkowych. Jeśli ojciec nie sporządził testamentu, dziedziczenie odbywa się na zasadach ustawowych, co oznacza, że dziecko ma prawo do części spadku obok innych uprawnionych osób.

Dziecko ma również prawo do zachowku, jeśli ojciec w testamencie pominął je na rzecz innych osób. Aby jednak skorzystać z tych praw, najpierw konieczne jest formalne uznanie ojcostwa.

Uznanie ojcostwa – kiedy testy na ojcostwo mogą być niezbędne ?

Testy DNA są najbardziej wiarygodnym sposobem potwierdzenia lub wykluczenia ojcostwa. W praktyce wykonuje się je w różnych okolicznościach – zarówno na potrzeby postępowania sądowego, jak i w celu rozwiania osobistych wątpliwości.

W sprawach sądowych badanie na ojcostwo może być wymagane w przypadkach, gdy:

• mężczyzna zaprzecza ojcostwu, a matka domaga się jego uznania,
• kobieta przypisuje ojcostwo mężczyźnie, który twierdzi, że nie jest biologicznym ojcem dziecka,
• dorosłe dziecko chce poznać swojego biologicznego ojca i dochodzi swoich praw w sądzie.

Testy na ojcostwo mogą być również pomocne w sprawach o alimenty. Potwierdzenie pokrewieństwa oznacza, że ojciec zobowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka.

Test DNA na ojcostwo można wykonać również prywatnie, bez postępowania sądowego. W takich sytuacjach wynik testu ma wartość informacyjną, a nie dowodową, ponieważ do badań nie zachowano procedur wymaganych przez sąd.

Uznanie ojcostwa – jakie koszty wiążą się z badaniami DNA ?

Cena testów DNA zależy od kilku czynników, w tym od metody pobrania próbek, liczby badanych markerów genetycznych oraz instytucji wykonującej analizę. Koszt podstawowego testu na ojcostwo w Polsce wynosi zazwyczaj od 800 do 2000 zł, jeśli badanie odbywa się na potrzeby prywatne.

Gdy test na ojcostwo jest wykonywany na potrzeby postępowania sądowego, może być droższy, ponieważ wymaga dodatkowych zabezpieczeń proceduralnych i obecności biegłego sądowego przy pobieraniu materiału genetycznego. W takim przypadku koszt może wynosić od 2000 do 4000 zł.

Na cenę wpływa także sposób pobrania próbek. Standardowo analizuje się wymazy z policzka, jednak jeśli materiał genetyczny pobierany jest z nietypowych źródeł, jak włosy, paznokcie czy przedmioty osobiste, cena może wzrosnąć.