Fakty i mity o testach na ojcostwo

Testy na ojcostwo budzą coraz większe zainteresowanie wśród Polaków. Badania, które jeszcze do niedawna były dość kosztowne i trudno dostępne, obecnie są już osiągalne praktycznie dla każdego. Wzrastająca popularność tego typu analiz sprawiła, że na ich temat powstało wiele, nie do końca zgodnych z prawdą informacji. Poniżej postaramy się przybliżyć najistotniejsze fakty na temat badań w kierunku ustalenia ojcostwa, obalimy też krążące o nich mity.

Największym źródłem wiedzy o testach na ojcostwo jest oczywiście Internet. W sieci znajdziemy jednak całą masę zupełnie sprzecznych ze sobą informacji. Jak zatem oddzielić te prawdziwe od tych wyssanych z palca i nie dać się wprowadzić w błąd.

Oto kilka faktów i mitów dotyczących testów DNA na ojcostwo:

Wynik testu na ojcostwo stanowi informację pewną i jednoznaczną

FAKT! Czułość dostępnych na rynku testów ojcostwa jest bardzo wysoka. Prawidłowo przeprowadzona analiza genetyczna potrafi potwierdzić biologiczne pokrewieństwo między danymi osobami na ponad 99,99 lub je całkowicie, czyli 100% wykluczyć.

W teście na ojcostwo musi uczestniczyć matka

MIT! Do wydania pewnej informacji o ojcostwie danego mężczyzny wystarczy badanie próbek pobranych wyłącznie od 2 osób, czyli przypuszczalnego ojca i dziecka. Uczestnictwo matki, a konkretnie, pochodzących od niej próbek materiału genetycznego jest konieczne tylko w niektórych przypadkach, np. gdy chcemy, aby wynik badania posiadał wartość dowodową dla sądu lub jeśli uzyskany rezultat jest niejednoznaczny.

Do analizy genetycznej wykorzystuje się pobraną od pacjenta próbkę śliny

MIT! Owszem, próbkę do testu na ojcostwo pobiera się z jamy ustnej, poprzez potarcie wnętrza obu policzków przeznaczoną do tego celu wymazówką. Trzeba jednak zaznaczyć, że badaniu nie podlega ślina, lecz zebrane w ten sposób komórki nabłonka, z których izolowane jest następnie ludzkie DNA.

Wymazy z policzka można przygotować samodzielnie

FAKT! Do standardowych próbek wykorzystywanych przy testach na ojcostwo zalicza się wymazy z błony śluzowej policzka. Sposób ich pozyskania jest tak prosty, że można przygotować je samodzielnie w domu. Wystarczy zaopatrzyć się profesjonalny zestaw pobraniowy i stosować do zaleceń zawartych w instrukcji.

Jako źródło DNA do testu na ojcostwo można wykorzystać włosy ścięte np. u fryzjera

MIT! Jako próbkę do testu na ojcostwo można wykorzystać wiele alternatywnych materiałów. Będą nimi np. włosy. Ważne jednak, aby zostały one wyrwane, nie zaś ścięte nożyczkami. Materiał genetyczny pozyskuje się bowiem wyłącznie z samej cebulki, a zatem włosy, które zostaną ich pozbawione nie będą już przydatne w badaniu.

Ojcostwo można ustalić na podstawie grupy krwi

MIT! Zanim badania DNA stały się metodą stosowaną powszechnie przy ustalaniu biologicznego ojcostwa, specjaliści posługiwali się testami serologicznymi, które polegały na analizie grupy krwi. Metoda ta okazała się jednak bardzo nieprecyzyjna. Za jej pomocą można było co prawda wstępnie zaprzeczyć ojcostwo, nigdy nie pozwalała już jednak na jego potwierdzenie. Trzeba mianowicie pamiętać, że choć grupę krwi, podobnie zresztą jak DNA, dziedziczymy po rodzicach, to nie stanowi ona w żadnym wypadku cechy indywidulanej. Na świecie żyją przecież miliony osób z grupą krwi identyczną do naszej. Wykonując prostą krzyżówkę grup krwi biologicznych rodziców można oczywiście oszacować jaką będzie posiadało dziecko. Nie jest to jednak podstawą do wydania jednoznacznej opinii na temat biologicznego pokrewieństwa między ludźmi.

Test na ojcostwo można przeprowadzić jeszcze w trakcie ciąży

FAKT! Ustalenie ojcostwa w czasie ciąży jest możliwe dzięki obecności wolnego, pozakomórkowego DNA płodu. Po około miesiącu od zapłodnienia zaczyna ono krążyć w krwioobiegu matki, stopniowo zwiększając swoją objętość. W 10 -12 tygodniu ciąży stanowi już ok. 10% całego wolnego DNA. Metoda, która pozwala na rozstrzygnięcie spornego ojcostwa jeszcze na etapie prenatalnym ma charakter całkowicie nieinwazyjny, a próbę do testu stanowi zaledwie kilka ml krwi pobranej od przyszłej matki oraz potencjalnego ojca.

Pobranie próbek do testu na ojcostwo jest całkowicie bezbolesne

FAKT! Pobranie wymazu policzkowego polega na potarciu wnętrza jamy ustnej specjalną wymazówką. Zabieg ten jest niezwykle prosty, nie wiąże się też z żadnym bólem czy dyskomfortem.

Sądowy test na ojcostwo jest pewniejszy od prywatnego

MIT! Badanie realizowane na potrzeby prywatne jest pewne i jednoznaczne w identycznym stopniu jak test sądowy. Różnica, która między nimi występuje polega bowiem nie na metodzie analizy DNA, lecz na samej procedurze poboru próbek. Ojcostwo zostaje jednak w obu przypadkach określone z takim samym prawdopodobieństwem, a wynosi ono powyżej 99,99% dla potwierdzenia ojcostwa i 100% dla jego wykluczenia.

Analiza dodatkowej liczby markerów genetycznych daje pewniejszy wynik

FAKT! Okazuje się, że zbadanie 24 markerów genetycznych zamiast standardowych 16 pozwala na określenie biologicznego pokrewieństwa z nawet 1000-ktornie wyższym prawdopodobieństwem.

Poszerzoną analizę zaleca się w sytuacji, gdy w badaniu uczestniczą tylko potencjalny ojciec i dziecko. Zmniejsza to niebezpieczeństwo otrzymania niejednoznacznego wyniku, czego następstwem może być konieczność uczestnictwa w badaniu matki dziecka.

Tekst powstał we współpracy z Krajowym Centrum Badań Genetycznych CentrumDNA  https://www.centrumdna.pl/

.