Prawa ojca – co przysługuje Ci po narodzinach dziecka?

Coraz częściej dostaję pytania od (najczęściej samotnych) ojców, na temat praw, jakie przysługują im po narodzinach dziecka. Ustalenie ojcostwa, 500+, urlop ojcowski… Można się w tym wszystkim pogubić, prawda? Poznaj najważniejsze prawa ojca.

Ustalenie ojcostwa – czy jest w Twoim przypadku konieczne?

Gdy dziecko przychodzi na świat w związku małżeńskim, zastosowanie ma zasada domniemania ojcostwa. Ojcem prawnym – wpisanym do aktu urodzenia i otrzymującym władzę rodzicielską – zostaje automatycznie mąż matki. Jeśli ojcem w rzeczywistości jest inny mężczyzna, konieczne jest zaprzeczenie ojcostwa w sądzie.

W przypadku dziecka pozamałżeńskiego mężczyzna może dobrowolnie uznać dziecko lub zostać ojcem prawnym na drodze sądowego ustalenia ojcostwa. Dobrowolne uznanie polega na poświadczeniu w Urzędzie Stanu Cywilnego (bądź w konsulacie albo sądzie opiekuńczym), że mężczyzna jest ojcem dziecka, co w ciągu 3 miesięcy powinna potwierdzić matka. Dziecko można uznać jeszcze w ciąży lub po jego narodzinach.

To może Cię zainteresować: Urodzenie dziecka po rozwodzie – kto jest ojcem?

Jeśli nie ma możliwości dobrowolnego uznania dziecka (np. gdy mężczyzna nie chce złożyć oświadczenia lub matka nie chce go potwierdzić), można wystąpić o sądowe ustalenie ojcostwa. Wniosek mogą złożyć mężczyzna, matka, pełnoletnie dziecko lub prokurator. Wówczas wykonuje się genetyczne badania ojcostwa z procedurą sądową (można zlecić je prywatnie lub przez sąd).

Jesteś ojcem… I co dalej? Władza rodzicielska

Jeśli zostałeś wpisany do aktu urodzenia dziecka jako jego ojciec prawny (dzięki domniemaniu, uznaniu lub ustaleniu ojcostwa), zyskujesz władzę rodzicielską trwającą do ukończenia przez dziecko pełnoletniości albo do ograniczenia lub jej pozbawienia przez sąd. To wszystkie prawa i obowiązki, które masz względem dziecka. Musisz zatem m.in. dbać o wychowanie dziecka, troszczyć się o jego rozwój, zapewniać zaspokojenie jego potrzeb.

Prawa ojca: urlop ojcowski i tacierzyński

Jeśli pracujesz, po narodzinach dziecka masz prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego, płatnego 100%, w wymiarze 14 dni – do wykorzystania przez pierwsze 24 miesiące życia dziecka. A co z urlopem tacierzyńskim?

Po narodzinach dziecka kobiecie przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Może wykorzystać 14 tygodni, pozostałe 6 „oddając” Tobie. Jeśli kobieta nie może opiekować się dzieckiem (np. z powodu przebywania w szpitalu lub po jej śmierci) – możesz wykorzystać pozostałą część jej urlopu.

Prawa ojca: urlop rodzicielski i wychowawczy

Kolejnym urlopem dla pracującego taty jest płatny urlop rodzicielski, którego wymiar przy narodzinach jednego dziecka to 32 tygodnie. Taki urlop może zostać w całości wykorzystany przez jednego rodzica lub Was oboje (może zostać podzielony na maksymalnie 4 części). Możecie przebywać na nim także oboje jednocześnie przez 16 tygodni.

Istnieje również urlop wychowawczy, który jest bezpłatny i wynosi maksymalnie 3 lata. Można wykorzystać go maksymalnie do końca roku, w którym dziecko kończy 6 lat. Taki urlop można podzielić na 5 części.

Prawa ojca: urlop okolicznościowy i zwolnienie na dziecko

Po narodzinach dziecka jako pracujący ojciec możesz wykorzystać 2 dni urlopu okolicznościowego. Rodzicom w wieku do 14 lat przysługują też po 2 dni wolnego rocznie na opiekę nad dzieckiem (nie można wykorzystać ich w tym samym czasie).

Jeśli dziecko zachoruje, możliwe jest też uzyskanie zwolnienia – 60 dni rocznie w przypadku choroby dziecka do 14. roku życia i 14 dni, gdy dziecko ma powyżej 14 lat i pozostaje w tym samym gospodarstwie domowym.

Zobacz też: Badania na ustalenie ojcostwa – kluczem do rodzinnego szczęścia?

Prawa ojca: świadczenia pieniężne – Rodzina 500+

Jeśli jesteś samotnym ojcem, możesz skorzystać z programu Rodzina 500+, otrzymując 500 złotych na drugie i każde kolejne dziecko (lub również 500 plus na pierwsze dziecko, gdy spełnione jest kryterium dochodowe). Musisz jednak pamiętać, że do otrzymania świadczenia niezbędne jest zasądzenie alimentów od matki (chyba że z obiektywnych przyczyn – np. jej śmierci – jest to niemożliwe). Możesz także ubiegać się o zasiłek rodzinny i inne dodatki.