Nie zawsze moment narodzin dziecka oznacza jasność co do jego pochodzenia. Czasami okoliczności życiowe sprawiają, że biologiczne więzy trzeba dopiero potwierdzić – formalnie i medycznie. Uznanie ojcostwa bywa delikatnym, ale i bardzo poważnym procesem, który może mieć wpływ nie tylko na sytuację prawną dziecka, lecz także na przyszłość całej rodziny. Ustalenie ojcostwa to więcej niż tylko sprawa dokumentu – to często emocjonalna decyzja, która wiąże się z konsekwencjami natury prawnej, finansowej i psychologicznej. Warto więc zrozumieć, kiedy sąd angażuje się w sprawę, jak uznanie ojcostwa wpływa na prawo do dziedziczenia oraz jakie badania rzeczywiście mogą rozwiać wszelkie wątpliwości.
Spis treści
Uznanie ojcostwa – w jakiej sytuacji konieczne jest ustalenie przez sąd ?
Nie zawsze mężczyzna uznaje dziecko za swoje dobrowolnie. W przypadkach, gdy dochodzi do sporu między stronami lub gdy ojciec nie żyje, sąd może być jedynym organem zdolnym do rozstrzygnięcia sprawy. Uznanie ojcostwa przez sąd najczęściej dotyczy sytuacji, gdy kobieta wnosi o alimenty, a mężczyzna kwestionuje swoje ojcostwo, bądź odwrotnie – gdy ojciec chce uczestniczyć w wychowaniu dziecka, lecz matka temu zaprzecza.
Postępowanie sądowe wszczynane jest zwykle na wniosek jednej ze stron lub prokuratora. W ramach procesu mogą zostać przeprowadzone dowody z dokumentów, zeznań świadków, opinii biegłych, a często także testów DNA. Sądowe uznanie ojcostwa może również nastąpić po śmierci domniemanego ojca – wówczas istotne są dowody pośrednie, takie jak zeznania rodziny czy zapisy medyczne.
Uznanie ojcostwa – ustalenie ojcostwa a dziedziczenie majątku
Prawo spadkowe ściśle łączy się z uznaniem ojcostwa. Dziecko, którego ojcostwo nie zostało ustalone, nie może dziedziczyć po zmarłym mężczyźnie – ani ustawowo, ani testamentowo (jeśli nie zostało wskazane imiennie). Uznanie ojcostwa zmienia ten stan rzeczy – dziecko nabywa prawo do dziedziczenia, może również rościć o zachowek, jeśli zostało pominięte w testamencie.
Warto wiedzieć, że ustalenie ojcostwa po śmierci ojca, choć trudniejsze, nadal jest możliwe. W takich przypadkach duże znaczenie mają badania genetyczne wykonane na podstawie materiału biologicznego krewnych (np. rodzeństwa lub rodziców zmarłego).
Uznanie ojcostwa – kiedy testy DNA mogą być niezbędne ?
Testy DNA to obecnie najpewniejsza metoda potwierdzania lub wykluczania pokrewieństwa. W sytuacji, gdy jedna ze stron kwestionuje biologiczne więzy, sąd może zarządzić badanie genetyczne. Test DNA polega na porównaniu materiału genetycznego dziecka i domniemanego ojca – najczęściej pobiera się wymaz z policzka, ale w niektórych przypadkach stosuje się próbki krwi, paznokci czy włosów.
Uznanie ojcostwa – jakie opłaty wiążą się z wykonaniem testu DNA ?
Koszty testu DNA zależą od tego, czy badanie jest zlecane prywatnie, czy w ramach postępowania sądowego. W przypadku prywatnego testu, cena badania na ojcostwo waha się zazwyczaj od 800 do 2000 zł, w zależności od laboratorium i rodzaju próbki. Jeśli test na ojcostwo wykonywany jest na zlecenie sądu, koszt ponosi najczęściej strona, która została do badania zobowiązana, choć w praktyce może być on rozłożony między uczestników postępowania.
Dodatkowe opłaty mogą pojawić się w przypadku badań z udziałem osób trzecich (np. matki, rodzeństwa) lub w sytuacji konieczności analizy archiwalnego materiału biologicznego.
Porozmawiaj o teście DNA