Dlaczego potwierdzenie ojcostwa nie jest stuprocentowe?

Czy badanie DNA, które potwierdza ojcostwo na ponad 99,9999% jest pewne? Takie pytanie pada z ust wielu osób,  zgłaszających się do laboratoriów genetycznych w celu ustalenia ojcostwa. Dlaczego wykluczenie ojcostwa jest zawsze stuprocentowe, a potwierdzenie nie? Można to bardzo łatwo wytłumaczyć.

Ustalenie ojcostwa za pomocą badań DNA opiera się na zasadzie prawdopodobieństwa

Laboratorium oblicza prawdopodobieństwo, z jakim badany mężczyzna jest biologicznym ojcem badanego dziecka. Aby przeprowadzenie tego typu obliczeń było jednak możliwe, w pierwszej kolejności ustala indywidualne profile genetyczne badanych osób, a następnie sprawdza czy są do siebie podobne (czy poszczególne elementy profilu pokrywają się ze sobą).

Zawsze trzeba jednak wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia identycznych profili DNA u dwóch niespokrewnionych ze sobą osób. Taka szansa jest w zasadzie bliska zeru, niemniej jednak istnieje. Stąd nigdy nie można potwierdzić czyjegoś ojcostwo na 100%. Potwierdzenie ojcostwa na poziomie 99,9999% w zupełności wystarczy jednak do wydania pewnego wyniku. Laboratorium traktuje taki rezultat jako „graniczący z pewnością”.

Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii za pewny wynik testu na ojcostwo uznaje taki, w którym potwierdza on ojcostwo na ponad 99,9999%, natomiast wyklucza na 100%.

Pewność wyniku zależy od ilości badanych markerów – dlaczego warto badać ich aż 34

Ponieważ analiza 34 markerów genetycznych daje pewny wynik również w sytuacji, kiedy jedynymi uczestnikami badania jest ojciec i dziecko. Pewny tj. właśnie na poziomie 99,9999% przy potwierdzeniu ojcostwa oraz 100% przy jego wykluczeniu. W przypadku mniejszej liczby markerów (np. 16) wynik może wskazać niższe prawdopodobieństwo.

Pewny test na ojcostwo – jak laboratoria to robią

Markery, które analizowane są w testach na ojcostwo to w rzeczywistości konkretne miejsca na DNA. Wszystkie mają swoje indywidualne nazwy, np. TPOX, vWA, Penta E, D12S11. Każdemu przyporządkowane są również po dwie wartości liczbowe, np. 6,7. To allele, czyli dwie odmienne formy tego samego genu. Jeden z nich dziecko otrzymuje po biologicznej matce, drugi po biologicznym ojcu. Nie ważne który, ich kolejność nie ma tutaj najmniejszego znaczenia.

Prawdopodobieństwo ojcostwa (PI – paternity index) obliczane jest dla każdego markera oddzielnie. Następnie obliczana jest łączna szansa ojcostwa. Może ona osiągnąć wartość od 0 do nieskończoności. Laboratorium opiera wszystkie swoje obliczenia na określonych wzorach matematycznych.