Na czym polega wychowanie bez kar i nagród?

Wielu rodziców zastanawia się, na czym właściwie polega wychowanie bez kar i nagród? Dlaczego dziecko ma nie poznać smaku kary, która ma je przecież czegoś nauczyć ani nagrody, która ma wyrazić podziw dla danego rodzaju zachowania w konkretnej sytuacji? Wychowanie bez kar i nagród ma swoje korzenie w pedagogice Montessori, która stawia przede wszystkim na obserwacje dziecka, rozmowy z nim i cierpliwe wyjaśnianie pewnych kwestii.

Tego dowiesz się z artykułu:

• Na czym polega wychowanie bez kar i nagród?
• Jak wychować dziecko bez kary?
• Jak wychować dziecko bez nagród?

Na czym polega wychowanie bez kar i nagród?

Wychowanie bez kar i nagród oznacza, że nie nakładamy na dziecko przykrej kary (obowiązku stania w kącie, niemożliwości obejrzenia bajki czy zabrania ulubionej zabawki), ale jednocześnie nie wynagradzamy mu niczego w żaden sposób (dodatkowa porcja słodyczy, nowa zabawka).

Kary działają bowiem na dziecko frustrująco, natomiast nagrody – wbrew temu, co myśli większość rodziców – wcale nie motywują dziecka do działania.

Jak wychować dziecko bez kary?

W przypadku gdy dziecko zachowuje się nieodpowiednio, najczęściej myślimy o karze. Wyobrażamy sobie wtedy, że ukarane w jakiś sposób dziecko zrozumie swój błąd i co więcej – już nigdy go nie popełni.

Tymczasem kary przynoszą odwrotny do zamierzonego skutek – dziecko często nie rozumie, dlaczego dostało karę (wielu rodziców nie wyjaśnia przyczyny). Maluch wcale nie jest skłonny do refleksji podczas odbywania kary. Czuje on raczej wstyd i zażenowanie, które wcale nie wpływają na dziecko budująco.

Zamiast kary rodzice powinni porozmawiać z dzieckiem, wytłumaczyć mu, co zrobiło źle oraz dlaczego takie zachowanie jest złe. Warto również zaproponować rozwiązanie sporu, jeśli na przykład dziecko bije rodzeństwo lub wyrywa mu zabawkę.

Rodzic powinien być opiekunem dziecka, a nie sędzią, który co rusz ocenia jego zachowanie i postępowanie oraz wymierza kary. Powinna je zastąpić szczera rozmowa, gdy emocje już nieco opadną. Co więcej, nie należy unikać także trudnych tematów o negatywnych emocjach w rozmowie z dzieckiem.

Jak wychować dziecko bez nagród?

W modelu wychowania bez kar i nagród dziecko nie powinno otrzymywać niespodzianek na przykład za dobre zachowanie. Wbrew pozorom dzieci wcale nie czują motywacji do działania, a presję ze strony rodzica.

Co więcej, maluchy szybko przyzwyczajają się do nagród, przez co chciałyby one być wynagradzane za każdą dobrą ocenę, zachowanie czy pomoc w domu.

Zadaniem rodzica jest jednak nauczyć dziecko pewnych norm i zachowań, które powinny wynikać z jego postawy, a nie z możliwości otrzymania nagrody. Dziecko musi mieć świadomość, że uczy się dla siebie i pracuje na swoją przyszłość, nie pomaga w domu w zamian za słodycze, a dobre maniery i właściwe zachowanie nie mogą być próbą otrzymania zabawki jako nagrody.

Wychowanie bez nagród nie jest proste, gdyż często wydaje nam się, że dziecko jest zbyt małe, aby zrozumieć pewne mechanizmy, na przykład to, że u lekarza trzeba zachowywać się grzecznie. O wiele łatwiej jest rodzicom dać dziecku nagrodę za to, że maluch dał się zbadać pani doktor. Tymczasem w nieprzyznawaniu nagród trzeba być po prostu konsekwentnym, aby odnieść sukces wychowawczy.